Szymon Gatlik

Pozory mylą. Kiedy patrzymy z daleka, z Warszawy, Trójmiasta czy choćby z dość nieodległego Krakowa, województwo podkarpackie wydaje się dość jednolite, zarówno jeśli chodzi o przeważnie górski i wyżynny krajobraz, jak i o kulinarną tradycję, którą często kojarzy się z kuchnią kresową. Nic bardziej mylnego, Podkarpacie to prawdziwa mozaika grup etnicznych, które, rzecz jasna, odcisnęły swoje piętno na kulturze kulinarnej tego regionu.

Od zamieszkałych przez Lasowiaków, położonych w widłach Wisły i Sanu, terenów dawnej Puszczy Sandomierskiej, przez stolicę regionu – Rzeszów, spoglądające ku Kresom okolice Przemyśla i Lubaczowa aż po barwne pasma Bieszczadów i Beskidu Niskiego z ich łemkowską i bojkowską tradycją – wszędzie znajdziemy ukryte skarby lokalnej kuchni, często zamknięte w opowieściach i przepisach znanych tylko w jednej lub kilku sąsiadujących ze sobą wsiach. Ba, zdarza się, że podobne do siebie potrawy znane są w różnych częściach regionu, ale mieszkańcy poszczególnych wsi ze swadą udowadniają wyjątkowość i niepowtarzalność właśnie ich przepisu. Niewprawne oko przybysza pewnie nie dostrzeże różnicy między np. gołąbkami bieszczadzkimi a sanockimi albo gryczanymi pierogami dukielskimi i tymi spod Przeworska. Za to doświadczona lokalna gospodyni takich wątpliwości mieć nie będzie, nawet jeśli pójdzie tylko o kulinarne detale.

Jednak i tu, pomimo ogromnego zróżnicowania, ma regionalna kuchnia pewne produkty wspólne, powszechne. Na pewno należą do nich: sery, różne rodzaje kaszy, od gryczanej przez jęczmienną po mannę, z warzyw zaś ziemniaki, kapusta w bardzo różnych odsłonach, buraki oraz, co może zaskakiwać, bób.

Czy można zatem na Podkarpaciu skomponować listę dziesięciu kultowych dań? Cóż, z pełną świadomością tego, jak trudna to misja – spróbujmy!